Blockchain tầng 1 (Layer 1) Aptos công bố đề xuất quản trị AIP-119, với mục tiêu giảm tỷ lệ phần thưởng staking từ mức hiện tại 7% xuống còn 3,79% trong vòng 3 tháng tới. Động thái này được thiết kế để khuyến khích người dùng và nhà phát triển tham gia vào các hoạt động sinh lời mang tính rủi ro cao hơn, như restaking, cơ sở hạ tầng DePIN (Decentralized Physical Infrastructure Network), và MEV (Miner Extractable Value), từ đó thúc đẩy sự phát triển và tính hiệu quả của hệ sinh thái Aptos.
Chi tiết đề xuất AIP-119
Đề xuất AIP-119 được đồng tác giả bởi Sherry Xiao, Giám đốc bộ phận kỹ thuật sản phẩm tại Aptos Labs – đội ngũ đứng sau sự phát triển của blockchain Aptos – và Moon Shiesty, nhà phát triển đang xây dựng giao thức Mirage dựa trên Aptos và Movement. Theo nội dung đề xuất, việc giảm phần thưởng staking sẽ được thực hiện dần dần, với mức giảm 1% mỗi tháng trong 3 tháng liên tiếp, đưa tỷ lệ phần thưởng staking về mức 3,79%. Mục tiêu chính của thay đổi này là:
- Tăng cường hiệu quả sử dụng vốn: Phần thưởng staking hiện tại (7%) được xem là “tỷ lệ không rủi ro” (risk-free rate) trong hệ sinh thái, khiến nhiều người dùng ưu tiên staking thay vì tham gia vào các hoạt động khác như DeFi hay phát triển dự án. Việc giảm phần thưởng sẽ khuyến khích người dùng tìm kiếm các cơ hội sinh lời khác, qua đó thúc đẩy sự đổi mới và tăng trưởng.
- Hạn chế lạm phát token: Bằng cách giảm phần thưởng staking, Aptos hướng đến việc kiểm soát nguồn cung token APT, cải thiện tokenomics và tăng tính bền vững lâu dài của mạng lưới.
- Cân bằng với các blockchain khác: So với các blockchain Layer 1 khác, tỷ lệ phần thưởng staking 7% của Aptos cao hơn Ethereum (3,1%) nhưng thấp hơn Cosmos (15%) hay Avalanche (7,6%). Việc điều chỉnh xuống 3,79% sẽ đưa Aptos vào mức cạnh tranh hơn với các mạng lưới hàng đầu.
Đề xuất này có nét tương đồng với một sáng kiến trước đây của Solana, nhằm giảm lạm phát thông qua điều chỉnh phần thưởng staking động, nhưng đã bị các validator Solana bác bỏ. Moon Shiesty nhấn mạnh rằng, không giống như sáng kiến của Solana tập trung vào ổn định lạm phát, AIP-119 của Aptos ưu tiên giảm phần thưởng để khuyến khích phát triển hệ sinh thái, do tỷ lệ staking trên Aptos hiện tại đã tương đối ổn định.
Rà soát validator và bảo vệ tính phi tập trung
Bên cạnh việc giảm phần thưởng staking, Sherry Xiao đề xuất rằng Aptos Foundation cần xem xét lại cơ chế ủy quyền stake hiện tại. Cụ thể, các validator không còn đóng góp tích cực cho mạng lưới – chẳng hạn như không tham gia đề xuất khối hoặc không đảm bảo hiệu suất – nên bị loại bỏ khỏi danh sách nhận ủy quyền stake. Điều này nhằm:
- Tăng cường hiệu suất mạng lưới: Đảm bảo rằng chỉ các validator tích cực, có đóng góp thực sự mới được hưởng lợi từ hệ thống staking.
- Bảo vệ tính phi tập trung: Việc tái phân bổ stake sang các validator hoạt động hiệu quả sẽ giúp duy trì sự đa dạng và sức mạnh của mạng lưới, tránh tập trung quyền lực vào một số ít validator lớn.
Moon Shiesty cũng đề xuất Aptos Foundation thiết lập một chương trình ủy quyền stake để hỗ trợ các validator nhỏ. Chương trình này có thể bao gồm các khoản trợ cấp hoặc cơ chế “khớp stake” nhằm bù đắp doanh thu bị mất do giảm phần thưởng staking. Ngoài ra, ông khuyến khích các validator khám phá các mô hình doanh thu thay thế như cung cấp dịch vụ RPC, MEV, hoặc lập chỉ mục (indexing) để duy trì lợi nhuận.
Phản hồi cộng đồng và lộ trình thực hiện
Đề xuất AIP-119 đã thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng Aptos, với nhiều ý kiến trái chiều. Một số thành viên bày tỏ lo ngại rằng việc giảm phần thưởng staking mà không có cơ chế bù đắp đủ mạnh có thể đẩy các validator nhỏ ra khỏi mạng lưới, làm suy yếu tính phi tập trung và khả năng phục hồi lâu dài của Aptos.
Tuy nhiên, Moon Shiesty cho biết đề xuất hiện nhận được nhiều sự ủng hộ từ cộng đồng, và nhóm tác giả dự kiến sẽ thu thập ý kiến trong vòng 4 tuần trước khi đưa AIP-119 lên mainnet để bỏ phiếu chính thức. Sau khi được triển khai, đề xuất sẽ được giám sát trong 6 tháng để đánh giá tác động và thực hiện các điều chỉnh cần thiết.
Tác động tiềm tàng và triển vọng
Việc giảm phần thưởng staking có thể thay đổi đáng kể hành vi của người dùng và validator trong hệ sinh thái Aptos. Với tổng giá trị khóa (TVL) gần 974 triệu USD tính đến ngày 18/4/2025, trong đó khoảng 320 triệu USD đến từ giao thức cho vay Aries Markets, Aptos đang cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ trong lĩnh vực DeFi. Việc điều chỉnh phần thưởng staking có thể thúc đẩy người dùng chuyển hướng sang các hoạt động như cung cấp thanh khoản, tham gia giao thức DeFi, hoặc phát triển dự án mới, từ đó tăng cường sự sôi động của hệ sinh thái.
Tuy nhiên, nguy cơ tập trung hóa mạng lưới là một vấn đề cần được Aptos Foundation giải quyết thông qua các chương trình hỗ trợ validator nhỏ. Ngoài ra, sự thành công của AIP-119 sẽ phụ thuộc vào khả năng cộng đồng đạt được sự đồng thuận và cách mà Aptos quản lý giai đoạn chuyển đổi trong 3 tháng tới.
Kết luận
Đề xuất AIP-119 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược phát triển của Aptos, nhằm cân bằng giữa hiệu quả kinh tế và sự bền vững lâu dài. Với sự dẫn dắt của các chuyên gia như Sherry Xiao và Moon Shiesty, cùng với sự tham gia tích cực của cộng đồng, Aptos đang nỗ lực định vị mình là một blockchain Layer 1 cạnh tranh, không chỉ về công nghệ mà còn về mô hình kinh tế. Các nhà đầu tư, validator, và người dùng cần theo dõi sát các cập nhật liên quan đến AIP-119, đặc biệt là kết quả bỏ phiếu và các chính sách hỗ trợ đi kèm, để đưa ra quyết định phù hợp trong bối cảnh hệ sinh thái Aptos chuẩn bị đón nhận những thay đổi lớn.
Nguồn: X
